O Muzeum Gleb

Najcenniejszym dziedzictwem ludzkości jest ZIEMIA, ROLA, GLEBA, zbyt często niszczona i dewastowana przez człowieka.  Jest ONA tak powszechna, że aż niezauważalna i pomijana w wielu działaniach na rzecz ochrony środowiska.

Centrum Edukacji Gleboznawczej – Muzeum  Gleb (CEG-MG) powstało z inicjatywy pasjonatów skupionych wokół ówczesnej Katedry Gleboznawstwa Leśnego i Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego. Jest pierwszym w Polsce i jednym z niewielu w Europie miejsc profesjonalnie przygotowanym do  edukacji w zakresie gleboznawstwa. Celem powstania i funkcjonowania CEG-MG jest pokazanie zmienności gleb i ich funkcji w ekosystemie naturalnym i w życiu człowieka na kontynencie europejskim, ich różnorodnych właściwości, użytkowania wynikającego z właściwości jak również funkcji w kształtowaniu krajobrazu. Najważniejszą funkcją CEG-MG jest możliwość prowadzenia zajęć dydaktycznych z zakresu wiedzy o glebie z wykorzystaniem eksponatów, rzeczywistych przekrojów gleb, pokazujących warunki życia pod naszymi stopami.  Zajęcia te to przebywanie uczestników w „świecie gleb”.

Historia
Pierwsze wystawy monolitów gleb w Krakowie powstały na Wydziale Leśnym jako zestawy dydaktyczne we wczesnych latach 80’tych. Stanowiły one zarówno ciekawą pomoc dydaktyczną jak i nowatorską formę przekazu plastycznego o glebie, jej funkcjach, miejscu i roli w środowisku. W połączeniu z zainteresowaniem prezentacjami przyrodniczymi znalazło to oddźwięk w kolejnych wystawach dla Parków Narodowych, Leśnych Kompleksów Promocyjnych, Ośrodka Kultury Leśnej, licznych izb przyrodniczych nadleśnictw rozrzuconych po całej Polsce. Znaczącym wydarzeniem w promocji gleb i gleboznawstwa, z pomocą wystaw monolitów, był Kongres PTG w Lublinie w 1999 roku, gdzie prezentacja wykładu pt.”Popularyzacja gleboznawstwa – potrzeby i możliwości” została wydrukowana w czasopiśmie Acta Agrophysica, 2001, 50, s. 263-269. 

Kolejnym wydarzeniem ściśle związanym z promocją gleby w skali ogólnopolskiej było wydanie drukiem przez CILP pracy Atlas gleb leśnych Polski (Brożek S., Zwydak M.). Praca ta zawiera 173 udokumentowane analitycznie, opisowo i fotograficznie, wyselekcjonowane przekroje glebowe. Wszystkie fotografie w Atlasie są wykonane z monolitów gleb i stąd dobrze prezentują takie cechy jak struktura gleby, głębokość ukorzenienia. Na tle wszystkich istniejących opracowań w tym zakresie, zarówno w Polsce, jak i w Europie, praca ta jest niepowtarzalna. Atlas opublikowano w roku 2000 i doczekał się drugiego wydania w roku 2010.  Autorzy Atlasu zostali nagrodzeni prestiżowymi nagrodami, zespołową Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu w roku 2004 oraz zespołową Nagrodą Naukową im. M. Oczapowskiego Wydziału Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych PAN w roku 2005. 

Dalsze prace nad przybliżeniem społeczeństwu gleby i funkcji zmierzały już do poszukiwań środków i miejsca na  zrealizowanie sprecyzowanych i zaprezentowanych na kongresie w Lublinie planów powstania Muzeum Gleb. Pierwszą sposobnością były nabory projektów w ramach postępowań przedakcesyjnych w latach 2004-2006 w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego (ZPORR) w Małopolskim Urzędzie Marszałkowskim. Zadanie o nazwie Centrum Edukacji Gleboznawczej zostało zgłoszone do konkursu przez Uniwersytet Rolniczy w ramach większego projektu „Modernizacja bazy naukowej i dydaktycznej Campusu II”. Projekt został pozytywnie oceniony, ale nie został zakwalifikowany do finansowania.

W roku 2006, po wejściu do Unii Europejskiej, środki na modernizację wyższych uczelni Małopolski przewidziano w programie Narodowego Planu Rozwoju (NPR 2007-13) w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego (MRPO). Uniwersytet Rolniczy w Krakowie przedstawił projekt : „Dydaktyka i Badania – unowocześnienie bazy materialnej Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie służącej efektywnemu nauczaniu”, którego częścią było zadanie Centrum Edukacji Gleboznawczej. Postępowanie zakończyło się sukcesem i CEG został zrealizowany. 

Obecnie nasze Centrum funkcjonuje w ramach Katedry Ekologii i Hodowli Lasu na Wydziale Leśnym.